چاپ به احتمال زیاد از کلمه chappn (چاپنا) که ریشه در کلمه‌ای هندی دارد گرفته شده است. ولی عده ای معتقدند که از «چاو» مقولی گرفته شده است «چاو ، نام نوعی پول در عصر ایرانیان بوده است). از لغات دیگری که برای چاپ بکار رفته می توان به «طبع» و «باسعه» اشاره کرد.
یکی از مهمترین اختراع های چینی ها کاغذ بود و خوشبختانه از طریق ایران به دنیا شناسانده شد و دومین اختراع، اختراع صنعت چاپ بوده است. از قرن چهارم میلادی می توان چاپ را در چین پیگیری کرد، هرچند که قدیمی ترین کاغذ چاپی موجود طوماری است که در موزه بریتانیا نگهداری می شود و متعلق به یک سوترای بودایی است که به احتمال متعلق به سال 868 باشد.
همواره افرادی تلاش کردند که مُهر را مقدم بر چاپ بدانند، ولی چاپ از این نظر که به معنی نشر و پراکنده کردن یک آگاهی با تیراژ وسیع تر است بر مهر تقدم دارد. سپس صنعت چاپ از چین به کره و ژاپن منتقل شد. شوتوکو ملکه ژاپن بین سال های 746 تا 777 میلادی بیش از یک میلیون برگ دعاهای بودایی را منتشر کرد. از دوره فاطمیان، ایوییان و مملوکان در کشورهای سوریه و مصر آثاری از چاپ می بینیم که به صورت حواله پول، کارت بازی، و طرش (ادعیه کاغذی که بیشتر زائران مکه از آنها استفاده می کردند و دعاهایی که همراه خود می بردند) وجود دارد.
شاید قدیمی ترین اثر چاپی که در ایران به آن اشاره شده، مربوط به دوره مغولان باشد. البته نام آن شبیه کلمه چاپ بود، چاو که تکنیکی برای نشر پول کاغذی در دوره مغولان یعنی در سال 693 هجری بود و کلیشه هایی که برای این چاپ استفاده می‌شد چوبی یا مسی بودند. به هر صورت چاو که در دوره مغولان منتشر شد در ایران دوامی نیاورد و بازار ایران آن را تحمل نکرد، زیرا مردم ایران با سکه و طلا آشناتر بودند.
تعریف چاپ impression
چاپ به معنی اعم
، فن و صنعت تکثیر صورت نقوش دو بعدی «حروف ، ارقام ، خطوط و تصاویر) بوسیله
انداختن اثر این نقوش بر روی کاغذ ، پارچه یا مواد دیگر و بالاخص چاپ مواد خواندنی
بر روی کاغذ است.
در واقع چاپ کردن و پخش کردن (چاپخش) ، پخش عمده ای معنای قلمرو
نظر را دربر می گرفت. اما دیگر چاپ مهمترین ابزار نشر نیست و جای خودش را به اشکال
دیگری داده است.
تاریخچه صنعت چاپ
قوانین رایج در چین برای چاپ اسکناس، این بود که شخص طلا و سکه خود را به خزانه دولتی می سپرد و در ازای آن چاو می گرفت و آن را رد و بدل می کرد، به این دلیل که ما ایرانیان عادت نداشته و نداریم که دیگران مخصوصا دستگاه حکومتی از دارایی ما مطرح گردند این شیوه را مناسب نمی دانستند. این کار امور را تسهیل می کرد و رشید الدین فضل اللّه یکی از کسانی بود که از آن بسیار تعریف می کرد، ولی مشخص است که صرّاف های ایرانی خیلی دوام نیاوردند و آن را نپسندیدند و کاری کردند که شکست خورد.
اماکنی که چاو را منتشر می کردند در متون دوره مغول مثل «تاریخ وصاف» چاوخانه نامگذاری شد و بعدها که فن چاپ بوجود آمد برخی گمان کردند که چاپ همان چاو است که شاید نباشد.
اما به هر حال، اختراع صنعت چاپ به صورت نوین بنام گوتنبرگ آلمانی ثبت شد. چاو و چاپ چینی در دنیا منتشر شد و قبل از این که دوباره به دست ما ایرانی ها برست پیروان ادیان یهود، مسیحی و به ویژه ارمنی ها کمک کردند که زبان فارسی و فرهنگ ایرانی منتشر شود ولی نه در ایران و توسط ایرانیان. اولین متن فارسی که منتشر شد معروف به «پلی گلوت [چند زبانه] والتن» یک تورات پنج زبانه بود که یکی از زبان های آن فارسی است و در سال 1541 در چاپخانه یهودیان استانبول چاپ شد. اولین کتابی که به زبان فارسی چاپ شد توسط «لودوویکو دودیو» در ایتالیا بود که در سال 1628 داستان مسیح را چاپ کرد. اولین چاپخانه ارمنی در سال 1511 در ونیز ساخته شد.
اولین چاپخانه در اروپا متون فارسی را منتشر کردند و شاید اواخر دوره صفویان بود که اولین چاپخانه های اروپایی وارد ایران شد. اولین چاپخانه ایرانی دوره صفویه، متعلق به ارمنی ها بود که چاپخانه ای کوچک بود. یکی از کشیش های کلیسای ارمنه به ونیز فرستاده شد و بعد از گذراندن دوره های آموزشی به ایران بازگشت و تعدادی از اوراق دعای مسیحی را به زبان ارمنی و سه عنوان کتاب چاپ کرد، که در حال حاضر در موزه کلیسای وانگ تعدادی از آن و همچنین یک دستگاه چاپ اولیه موجود است، این کار اگرچه در ایران انجام شد ولی چاپ فارسی نبود. چاپ فارسی قبل از این که به ایران برسد به مناطق حاشیه ای ایران رسید و از آن طریق به ایران نفوذ کرد، یعنی از عثمانی توسط دولت عثمانی که از اروپایی ها گرفته بودند.
روش های چاپ
در واقع این تقسیم بندی به شکل زیر است :
1. چاپ تماسی که خود شامل دو نوع تماسی و غیر مستقیم می باشد.
2. غیر تماسی.
بنابراین برای هر کدام از این بخش ها موارد چاپی مختلفی می تواند وجود داشته باشد. در ادامه به شرح هر کدام خواهیم پرداخت.
اما بهتر است قبل از اینکه روش های مختلف چاپ را مورد مطالعه قرار دهیم، نگاهی داشته باشیم به کل فرآیند چاپ. منظور از فرآیند چاپ، تمام روش ها و عملیاتی است که باید انجام گیرد تا پروژه از یک نقطه شروع و پس از طی مراحل به یک نقطه پایان برسد.
در صنعت چاپ، کل فرآیند چاپ و نشر و بسته بندی به سه بخش اساسی تقسیم می شود :
•پیش از چاپ
• چاپ
• پس از چاپ
بنابراین برای همه روش های چاپی یک مرحله به نام پیش از چاپ وجود دارد. به زبان ساده باید عکاسی، طراحی، چیدمان و … به یک حامل مرکب (پلیت یا فرم چاپ) تبدیل شوند (مانند زینک، کلیشه، سیلندر و …). به عبارت کلی تر آماده سازی برای چاپ.
حال این آماده سازی برای هر چاپی چگونه باید انجام شود؟
در زمان های نه چندان دور این آماده سازی با استفاده از امکانات محدود و بیشتر به صورت یک فرآیند دستی انجام می گرفت (روش سنتی یا آنالوگ) زمان طولانی تولید و خطاهای انسانی و ابزار در هر بخش تولید مشکلات بسیار زیادی را شامل می شد که تأثیر آن در بخش های دیگر به خوبی قابل رویت بود.
هم اکنون با رشد بسیار سریع فن آوری تقریباً تمام این مراحل آماده سازی می تواند با استفاده از سیستم هایکامپیوتری (دیجیتالی) انجام شود.
در روش های غیر تماسی، به دلیل عدم نیاز به حامل مرکب (پلیت یا همان فرم چاپ) مراحل آماده سازی وجود ندارد. (مانند چاپ دیجیتال)
